ศุลกากร คือ ด่านแรกของการค้าระหว่างประเทศ มีหน้าที่อะไรบ้าง?

1. ประวัติความเป็นมาของ ศุลกากร ในประเทศไทย

2. ศุลกากร คือ อะไร ? เข้าใจง่ายในฉบับคนทั่วไป

ทำไมต้องรู้ว่า ศุลกากร คือ อะไร ในโลกที่การค้าออนไลน์และการส่งสินค้าข้ามประเทศเติบโตอย่างรวดเร็ว ความเข้าใจเรื่องศุลกากรจึงเป็นสิ่งสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นผู้ประกอบการ ผู้นำเข้า ผู้ส่งออก หรือแม้แต่ผู้บริโภคทั่วไป การรู้ว่าสินค้าที่เราซื้อมาจากต่างประเทศต้องเสียภาษีหรือไม่ จะถูกตรวจหรือเปล่า ล้วนเกี่ยวข้องกับศุลกากรทั้งสิ้น

3. หน้าที่หลักของศุลกากร คือ อะไร?

4. ภาษีศุลกากร คือ อะไร ?

5. พิธีการศุลกากร ภาษีอากรขาเข้า

พิธีการศุลกากร ภาษีอากรขาเข้า คือ ภาษีที่เรียกเก็บจากสินค้าที่นำเข้ามายังประเทศไทย โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อควบคุมการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ คุ้มครองผู้ผลิตในประเทศ และสร้างรายได้ให้กับรัฐ การจัดเก็บภาษีศุลกากรขาเข้าอยู่ภายใต้การดูแลของ กรมศุลกากร และต้องชำระก่อนที่สินค้าจะได้รับการปล่อยผ่านออกจากด่านตรวจ

5.1 ประเภทของภาษีศุลกากรขาเข้า

การนำเข้าสินค้าแต่ละประเภทอาจต้องเสียภาษีที่แตกต่างกัน ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภทหลักดังนี้

• ภาษีอากรขาเข้า (Import Duty)
  เป็นภาษีพื้นฐานที่จัดเก็บจากมูลค่าของสินค้า (CIF: Cost, Insurance and Freight) โดยอัตราภาษีจะแตกต่างกันไปตามหมวดหมู่ของสินค้า

• ภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT)
  จัดเก็บในอัตรา 7% ของมูลค่าสินค้ารวมภาษีอากรขาเข้า หากสินค้านำเข้ามาเพื่อจำหน่ายหรือใช้ในเชิงพาณิชย์จะต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่มนี้ด้วย

• ภาษีสรรพสามิต (Excise Tax)
  ใช้กับสินค้าบางประเภท เช่น เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยาสูบ เครื่องใช้ไฟฟ้า รถยนต์ ฯลฯ โดยอัตราภาษีขึ้นอยู่กับประเภทและลักษณะของสินค้า

5.2 วิธีคำนวณภาษี ศุลกากรขาเข้า

สมมุติว่าคุณนำเข้าสินค้าประเภทเครื่องใช้ไฟฟ้า ราคาสินค้าพร้อมค่าขนส่งและประกันภัย (CIF) รวมเป็น 100,000 บาท โดยมีรายละเอียดภาษีดังนี้

• ภาษีอากรขาเข้า 10%

• ภาษีสรรพสามิต 0% (ถ้าไม่อยู่ในกลุ่มสินค้าที่ต้องเสีย)

• ภาษีมูลค่าเพิ่ม 7%

ขั้นตอนการคำนวณ

1. คำนวณภาษีอากรขาเข้า
   (100,000 × 10%) ÷ 100 = 10,000 บาท

2. มูลค่ารวมภาษีอากรขาเข้า = 100,000 + 10,000 = 110,000 บาท

3. คำนวณ VAT:
   (110,000 × 7%) ÷ 100 = 7,700 บาท

รวมภาษีทั้งหมดที่ต้องชำระ = 10,000 + 7,700 = 17,700 บาท

5.3 ใครบ้างต้องเสียภาษีศุลกากรขาเข้า

• บุคคลธรรมดา ที่นำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ
• บริษัท ห้างร้าน หรือ ผู้นำเข้าโดยอาชีพ
• แม้แต่การสั่งซื้อสินค้าผ่านระบบออนไลน์จากต่างประเทศ ก็อาจถูกเรียกเก็บภาษีศุลกากรขาเข้า หากมูลค่าของสินค้าสูงเกินเกณฑ์ที่กำหนด

5.4 ข้อยกเว้นภาษีศุลกากรขาเข้า

มีกรณีที่ผู้นำเข้าอาจได้รับการ ยกเว้นภาษี เช่น

• ของขวัญจากต่างประเทศมูลค่าไม่เกิน 1,500 บาท
• สินค้าตัวอย่างเพื่อการแสดงในงานแสดงสินค้า
• การนำเข้าสินค้าภายใต้ข้อตกลงการค้าเสรี (FTA) ซึ่งอาจลดหรือยกเว้นอัตราภาษีบางรายการ

6. พิธีการศุลกากร ภาษีอากรขาออก

พิธีการศุลกากร ภาษีอากรขาออก คือ ภาษีที่รัฐบาลจัดเก็บจากสินค้าที่ส่งออกไปยังต่างประเทศ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อควบคุมการส่งออกสินค้าเฉพาะกลุ่ม ป้องกันปัญหาขาดแคลนภายในประเทศ รวมถึงสร้างสมดุลทางเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม

แม้ว่าในทางปฏิบัติ ประเทศไทยจะจัดเก็บภาษีศุลกากรขาออกเพียงบางประเภทสินค้าเท่านั้น แต่ก็ยังคงมีกฎหมายและระเบียบควบคุมไว้อย่างชัดเจน เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงทางการค้าและผลประโยชน์ของประเทศในระยะยาว

6.1 สินค้าที่ต้องเสียภาษี ศุลกากรขาออก

แม้ว่าสินค้าส่วนใหญ่ที่ส่งออกจากประเทศไทยจะ ไม่ต้องเสียภาษีศุลกากรขาออก แต่ก็ยังมีสินค้าบางกลุ่มที่อยู่ภายใต้การควบคุมและเก็บภาษี เช่น

• ไม้แปรรูป และไม้ยางพารา: เพื่อควบคุมการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

• ข้าวบางชนิด: ในบางช่วงเวลา เพื่อรักษาระดับสต็อกภายในประเทศ

• แร่ธาตุบางประเภท: ที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ

อัตราภาษีขาออกนั้นกำหนดไว้ใน พิกัดอัตราศุลกากรขาออก โดยกรมศุลกากร และอาจมีการปรับเปลี่ยนตามนโยบายเศรษฐกิจ

6.2 วิธีคำนวณภาษี ศุลกากรขาออก

การคำนวณภาษีศุลกากรขาออกใช้หลักการดังนี้

ภาษีขาออก = ราคาศุลกากร (FOB) × อัตราภาษี (%)

โดยหลักการคำนวณ

• ราคาศุลกากร (FOB) คือราคาสินค้า ณ จุดที่ส่งออกจากประเทศไทย ไม่รวมค่าขนส่งและประกันภัย
• อัตราภาษี ขึ้นอยู่กับประเภทสินค้า ซึ่งระบุไว้ในพิกัดภาษีศุลกากร

ตัวอย่างการคำนวณ
ถ้าส่งออกไม้แปรรูปมูลค่า 100,000 บาท โดยอัตราภาษีขาออกคือ 5%

ภาษีศุลกากรขาออก = (100,000 × 5%) ÷ 100  = 5,000 บาท

6.3 ขั้นตอนการเสียภาษีศุลกากรขาออก

• ยื่นเอกสารใบขนสินค้าขาออก ผ่านระบบ e-Customs ของกรมศุลกากร

• ตรวจสอบพิกัดภาษี และอัตราภาษี ตามประเภทสินค้า

• ชำระภาษีศุลกากรขาออก ผ่านระบบออนไลน์หรือเคาน์เตอร์ธนาคาร

• รอการตรวจปล่อยสินค้า จากด่านศุลกากร ก่อนออกนอกประเทศ

6.4 ข้อยกเว้นและสิทธิประโยชน์

บางกรณีผู้ส่งออกอาจได้รับ การยกเว้นภาษีศุลกากรขาออก หรือได้รับสิทธิประโยชน์ เช่น

• สินค้าที่อยู่ภายใต้เขตปลอดอากร (Free Zone)
• การส่งออกภายใต้ข้อตกลงการค้าระหว่างประเทศ
• โครงการสนับสนุนของ BOI ที่ให้สิทธิพิเศษด้านภาษีแก่ผู้ประกอบการ

7. หลักการและเหตุผลของการจัดเก็บภาษีศุลกากร

การจัดเก็บภาษีศุลกากรมีจุดมุ่งหมายสำคัญเพื่อควบคุมการนำเข้าและส่งออกสินค้า รวมถึงสร้างรายได้ให้แก่รัฐ โดยมีหลักการที่ยึดตามกฎหมายศุลกากร และเหตุผลในการคุ้มครองอุตสาหกรรมภายในประเทศ สร้างความเป็นธรรมในการแข่งขันทางการค้า และรักษาความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ โดยสามารถจำแนกวัตถุประสงค์ออกเป็น 4 ด้านหลัก ดังนี้

1. เสริมสร้างรายได้ให้กับรัฐ
ภาษีศุลกากรถือเป็นหนึ่งในแหล่งรายได้ที่สำคัญของรัฐบาล ซึ่งช่วยสนับสนุนงบประมาณสำหรับการพัฒนาประเทศและบริการสาธารณะต่าง ๆ

2. ควบคุมเสถียรภาพเศรษฐกิจจากภายนอกประเทศ
การใช้ภาษีศุลกากรเป็นเครื่องมือในการควบคุมการนำเข้าสินค้า สามารถช่วยลดความผันผวนจากเศรษฐกิจโลก และปกป้องเศรษฐกิจภายในจากผลกระทบภายนอก

3. คุ้มครองอุตสาหกรรมภายในประเทศ
หน้าที่หนึ่งของภาษีศุลกากรคือการป้องกันการแข่งขันจากสินค้านำเข้าที่อาจทำลายอุตสาหกรรมท้องถิ่น ช่วยให้อุตสาหกรรมภายในมีโอกาสเติบโตอย่างมั่นคง

4. ควบคุมราคาสินค้าและลดกำไรส่วนเกินจากต่างประเทศ
รัฐสามารถใช้ภาษีศุลกากรเพื่อรักษาเสถียรภาพของราคาสินค้าในประเทศ และควบคุมไม่ให้ผู้ส่งออกจากต่างประเทศได้รับผลกำไรมากเกินไปจากการค้าขายกับประเทศเรา